Năm 16 tuổi, ông đỗ bằng Tiểu học, làm thư ký hãng buôn Gô-đa, sau đó làm nhân viên Nhà in Viễn Đông (IDEO), nhưng đều lần lượt bỏ việc. Từ đó, ông bắt đầu chuyên viết văn, viết báo.

Năm 1930, Vũ Trọng Phụng đã có bài trên tờ Ngọ Báo. Ban đầu ông viết một số truyện ngắn, nhưng không được chú ý. Năm 1931, ông viết vở kịch Không một tiếng vang, đã gây được sự chú ý của bạn đọc.

Quá trình sáng tác của Vũ Trọng Phụng diễn ra trong khoảng 9 năm (1930 - 1939). Ông viết đủ các thể loại, nhưng tài năng thể hiện trội nhất ở hai thể văn: phóng sự và tiểu thuyết. Báo chí gọi ông là “Vua phóng sự đất Bắc”. Năm 1936 là năm chói lọi nhất của ông với các kiệt tác: Thị Mịch (được đăng trên nhiều số Hà Nội báo, truyện này sau in thành sách đổi tên là Giông tố); Vỡ đê; Cơm thầy cơm cô. Ngoài ra còn 2 tập tiểu thuyết đáng chú ý khác là Làm đĩ và Số đỏ. Tác phẩm của Vũ Trọng Phụng ra đời đã mở ra một cuộc bút chiến về vấn đề “Dâm hay không dâm” vào khoảng năm 1937-1938.

Vũ Trọng Phụng bị lao nặng và mất ngày 13 tháng 10 năm 1939 ở Hà Nội.

Tuy cuộc đời ngắn ngủi nhưng sự nghiệp văn học của Vũ Trọng Phụng rất đồ sộ. Ông là tác giả của hơn 30 truyện ngắn, 9 tập tiểu thuyết, 9 tập phóng sự, 7 vở kịch, 1 bản dịch vở kịch từ tiếng Pháp và nhiều bài báo, bài phê bình, tranh luận văn học. Ngoài những tác phẩm kể trên còn một số tác phẩm tiêu biểu như: Chống nạng lên đường (truyện ngắn - 1932), Kỹ nghệ lấy Tây (phóng sự - xuất bản năm 1934), Cạm bẫy người (phóng sự - xuất bản năm 1937), Trúng số độc đắc (tiểu thuyết - xuất bản năm 1939), Quý phái (tiểu thuyết - xuất bản năm 1938-1939), Dứt tình (tiểu thuyết - xuất bản năm 1941), Vỡ đê (tiểu thuyết - xuất bản năm 1941), Lấy nhau vì tình (tiểu thuyết - xuất bản năm 1941)...

Trong các sáng tác của Vũ Trọng Phụng thì Giông tố và Số đỏ là hai kiệt tác, mang dấu ấn thiên tài, đưa Vũ Trọng Phụng trở thành một trong vài ba nhà văn lớn hàng đầu của văn học Việt Nam đầu thế kỷ XX, nếu không muốn khẳng định ông là nhà văn xuôi lớn nhất của thế kỷ. Kỹ nghệ lấy Tây, Cơm thầy cơm cô là những phóng sự thuộc loại xuất sắc nhất trong văn học Việt Nam trước Cách mạng.

Những hạn chế trong cuộc đời cũng như tác phẩm của ông: ông viết cuốn Nhân sự chia rẽ của đệ tam và đệ tứ (1938) và yếu tố tự nhiên trong một số tác phẩm chỉ là mâu thuẫn trong tâm hồn cũng như trong tư tưởng nghệ thuật của một thiên tài. Những bước chìm nổi trong số phận tác phẩm của Vũ Trọng Phụng cũng nằm trong quy luật của một số kiệt tác kỳ lạ khác thường trên thế giới. Nhưng gió mưa bao giờ cũng qua đi, núi cao bao giờ cũng bền vững. Vũ Trọng Phụng và văn chương của ông là như vậy.

Ông là một tài năng lớn, có những đóng góp quan trọng vào sự phát triển của văn xuôi Việt Nam hiện đại. Tên ông đã được đặt cho một số đường phố ở Hà Nội, Hưng Yên, Quảng Bình, Kiên Giang...

Theo cuốn "Danh nhân Hưng Yên"