Với 75 tuổi đời, hơn nửa thế kỷ phấn đấu hoạt động cách mạng dưới ngọn cờ của Đảng Cộng sản Việt Nam, đồng chí Nguyễn Lương Bằng là một tấm gương sáng về người chiến sĩ cộng sản kiên trung, một lãnh đạo tiền bối tiêu biểu hết lòng vì độc lập dân tộc, vì tự do, hạnh phúc của Nhân dân. Đồng chí được Đảng, Nhà nước truy tặng Huân chương Sao vàng vì những công lao to lớn đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc.

1. Đồng chí Nguyễn Lương Bằng - người chiến sĩ tiên phong, nhà lãnh đạo tài năng của Đảng và cách mạng Việt Nam

Từ một thanh niên yêu nước, Nguyễn Lương Bằng đã sớm được giác ngộ, trở thành một trong những chiến sĩ đầu tiên của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên từ năm 1925. Sau khi hoàn thành khóa huấn luyện chính trị của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên do Nguyễn Ái Quốc tổ chức tại Quảng Châu, tháng 9/1926, đồng chí Nguyễn Lương Bằng về nước hoạt động để thiết lập hệ thống liên lạc, truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào trong nước và mở rộng phong trào cách mạng. Chỉ trong một thời gian ngắn, đồng chí Nguyễn Lương Bằng đã thể hiện vai trò là một trong những người tiên phong tổ chức thắng lợi việc truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng cách mạng của Nguyễn Ái Quốc vào Việt Nam, xây dựng thành công các cơ sở cách mạng của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên cũng như thiết lập thành công hệ thống giao thông liên lạc trong nước với nước ngoài trong những hoàn cảnh vô cùng khó khăn, trước sự truy sát của kẻ thù.

Tháng 10/1927, đồng chí Nguyễn Lương Bằng vào Sài Gòn hoạt động, có công lao to lớn trong việc xây dựng, phát triển cơ sở của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên và phong trào cách mạng ở Nam Kỳ, góp phần đẩy nhanh quá trình vận động, thành lập các tổ chức cộng sản, làm tiền đề cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Sau khi được kết nạp vào An Nam Cộng sản Ðảng (10/1929), đồng chí Nguyễn Lương Bằng được giao nhiệm vụ đi Thượng Hải xây dựng cơ sở cách mạng trong Việt kiều và binh lính người Việt Nam. Với sự nhiệt huyết, năng động, gần gũi, đồng cảm với kiều bào, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và sự giúp đỡ của các đồng chí trong Ðảng Cộng sản Trung Quốc, đồng chí Nguyễn Lương Bằng đã vận động được nhiều công nhân, binh lính; thúc đẩy việc hình thành các tổ chức đầu tiên của công nhân và binh lính người Việt Nam yêu nước ở nước ngoài, như: Hội tương tế, Hội binh lính, báo Kèn gọi lính...

Với phẩm chất, tài năng và uy tín của mình, đồng chí Nguyễn Lương Bằng là người tiên phong trong tổ chức thực hiện nhiều nhiệm vụ mới của cách mạng mà Đảng, Nhà nước, Nhân dân tin cậy giao phó. Đồng chí là người đầu tiên được Đảng giao thực hiện nhiệm vụ phụ trách tài chính cho Đảng và Mặt trận Việt Minh trong những năm tháng khẩn trương chuẩn bị cho Cách mạng tháng Tám. Đồng chí cũng là người đầu tiên phụ trách công tác kinh tế - tài chính của Đảng trong kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược; người đầu tiên tổ chức, xây dựng và là Tổng Giám đốc đầu tiên của Ngân hàng Quốc gia Việt Nam (nay là Ngân hàng Nhà nước Việt Nam); được Quốc hội tín nhiệm bầu làm Phó Chủ tịch nước. Dù ở bất cứ cương vị công tác nào, với tinh thần tận tụy, trí tuệ lớn, tầm nhìn xa trông rộng, năng lực hoạt động thực tiễn phong phú, đồng chí đều hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.

Ở từng hoàn cảnh lịch sử, trong những điều kiện hết sức khó khăn, phức tạp của quá trình vận động cách mạng - khi Đảng ta chưa ra đời (trước năm 1930) hay trước sự đàn áp của chế độ thực dân, phong kiến đối với cách mạng nước ta (trước năm 1945), trong gian khổ của công cuộc xây dựng và bảo vệ chế độ mới chống thù trong giặc ngoài (1945-1946) cũng như trước những khó khăn, khốc liệt của hai cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm và sự phức tạp của quan hệ quốc tế (1947-1975) mới thấy hết vai trò của người chiến sĩ tiên phong, nhà lãnh tài năng với những cống hiến to lớn trong tổ chức xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước mới ở nước ta của đồng chí Nguyễn Lương Bằng.

2. Đồng chí Nguyễn Lương Bằng - người cộng sản kiên cường, bất khuất

Sinh ra và lớn lên ở vùng đất có bề dày lịch sử, văn hóa và truyền thống cách mạng, chứng kiến và hiểu rõ nỗi khổ cực của người dân mất nước, đồng chí Nguyễn Lương Bằng đã sớm hình thành tinh thần yêu nước, thương dân, ý chí đấu tranh cho độc lập của Tổ quốc, tự do, hạnh phúc của nhân dân. Với tinh thần tự lập vươn lên trong cuộc sống, bằng nghị lực phi thường, niềm tin sâu sắc vào con đường cách mạng do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc chỉ ra, đồng chí Nguyễn Lương Bằng đã từng bước trưởng thành từ người yêu nước trở thành người chiến sĩ cộng sản và nhà lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của Ðảng và cách mạng Việt Nam.

Những năm tháng bị giam cầm, mặc cho chế độ nhà tù đày ải khắc nghiệt, Đồng chí vẫn trước sau như một, luôn nêu cao khí tiết của người cộng sản, tinh thần đấu tranh cách mạng kiên cường, mưu trí. Đồng chí là một trong những người đi đầu trong các cuộc đấu tranh chống chế độ lao tù hà khắc, nêu cao tinh thần bất khuất trước quân thù. Đã hai lần đồng chí quyết tâm, anh dũng, mưu trí tổ chức vượt ngục thành công để trở về với Đảng, với cách mạng. Hơn 10 năm tù đày, phải đương đầu với bao cửa ải thử thách cũng không khuất phục được người chiến sĩ “gan vàng, dạ sắt” Nguyễn Lương Bằng.

Những nhiệm vụ mà đồng chí Nguyễn Lương Bằng được giao luôn đòi hỏi phải có bản lĩnh can trường, trí tuệ, phải vừa học, vừa làm, không ngừng đổi mới, sáng tạo mới có thể hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Chính thực tiễn cách mạng ấy đã tạo nên bản lĩnh kiên cường Nguyễn Lương Bằng và hình thành phương pháp làm việc cũng như lối sống giản dị, nhân văn của đồng chí. Nói thẳng, nói thật, giữ vững nguyên tắc nhưng thấm đượm tinh thần nhân văn trong hoạt động thực tiễn là phẩm chất cách mạng cao quý của đồng chí Nguyễn Lương Bằng mà các thế hệ cán bộ, đảng viên và Nhân dân ta hết sức trân trọng. Trong công cuộc xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đồng chí kiên quyết đấu tranh chống những biểu hiện tiêu cực, suy thoái trong Đảng; kiên quyết đấu tranh với mọi biểu hiện, cám dỗ của chủ nghĩa cá nhân; chú trọng giữ gìn, xây dựng, bảo vệ Đảng trong sạch, vững mạnh.

Với bản lĩnh và ý chí kiên cường vì độc lập dân tộc, vì tự do, hạnh phúc của Nhân dân, đồng chí đã vượt qua mọi khó khăn, gian khổ góp phần vào những thành công của cách mạng Việt Nam trong thế kỷ XX, thúc đẩy sự phát triển của lịch sử dân tộc. Thành công của đồng chí Nguyễn Lương Bằng trong thực hiện các nhiệm vụ mà Đảng giao phó gắn liền với phẩm chất đạo đức cách mạng kiên cường của một chiến sĩ cộng sản, một nhà lãnh đạo luôn đặt lợi ích của dân tộc, của Đảng lên trên hết và trước hết.

3. Ðồng chí Nguyễn Lương Bằng - tấm gương đạo đức cách mạng trong sáng, mẫu mực, người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh

Ngay từ khi được Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc giác ngộ, giáo dục và tham gia vào Hội Việt Nam cách mạng thanh niên, đồng chí Nguyễn Lương Bằng đã thấm nhuần sâu sắc tư tưởng của Người, suốt đời phấn đấu, học tập và thực hành nêu gương đạo đức cách mạng, hết lòng phục vụ Nhân dân, phụng sự Tổ quốc.

Trong công việc, đồng chí Nguyễn Lương Bằng luôn kiên trì thực hiện những phương pháp công tác thích hợp, vừa bảo đảm nguyên tắc, vừa bảo đảm sự hài hòa trong xử lý các mối quan hệ, đặt lợi ích của Ðảng, của dân tộc lên trên hết, trước hết. Ðồng chí thể hiện rõ phong cách của một nhà lãnh đạo sâu sát thực tiễn, gần gũi, hòa mình với quần chúng, quan tâm, yêu thương con người và rất mực trong sáng, giản dị. Ðồng nghiệp, bạn bè đã dành cho đồng chí Nguyễn Lương Bằng những tên gọi thân thương như đồng chí "Sao Ðỏ", "Anh Cả".

Là người không màng danh lợi, luôn sống với thực tế đời sống của nhân dân, nên khi thành lập Chính phủ Liên hiệp, đồng chí Nguyễn Lương Bằng cùng một số đồng chí lãnh đạo của Ðảng và Mặt trận Việt Minh đã tự nguyện rút khỏi Chính phủ lâm thời để nhường chỗ cho những nhân sĩ, trí thức tiêu biểu tham gia. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đánh giá: "Ðó là một cử chỉ vô tư, tốt đẹp, không ham chuộng địa vị, đặt lợi ích của dân tộc, của đoàn kết toàn dân lên trên lợi ích cá nhân. Ðó là một cử chỉ đáng khen, đáng kính mà chúng ta phải học".

Không chỉ là người suốt đời thực hành và là tấm gương mẫu mực trong thực hành đạo đức cách mạng, đồng chí Nguyễn Lương Bằng còn là một trong những người đầu tiên đề xuất việc tích cực học tập, rèn luyện đạo đức cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, coi đó là nhiệm vụ quan trọng của mỗi đảng viên. Theo đồng chí, học tập, noi gương Chủ tịch Hồ Chí Minh là học tập, noi gương những quan điểm của Người về “Đảng viên phải hết lòng hết sức phục vụ Nhân dân chứ không phải để ngồi trên đầu trên cổ nhân dân, phục vụ cho mình, phục vụ cho gia đình mình. Đảng viên phải cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, phải thật sự phản đối quan liêu, lãng phí, tham ô, cá nhân chủ nghĩa”^[1].

Trên tinh thần đó, đồng chí xác định, phải “Tiếp tục và phát huy gương sáng của người trước, tiêu biểu và mẫu mực cho chúng ta ngày nay, đó là lối sống cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh”, bởi theo đồng chí, “Đời sống của Người, con người của Người, suốt năm, sáu chục năm nay, thực là tấm gương sống về lối sống cách mạng cần cù, giản dị, tiết kiệm, trong sạch và lành mạnh”^[2].

Sau khi Hiệp định Giơ-ne-vơ được ký kết năm 1954, miền Bắc chuyển sang giai đoạn khôi phục kinh tế, từng bước tiến lên chủ nghĩa xã hội, đồng chí Nguyễn Lương Bằng được tin cậy trao nhiều trọng trách để bảo đảm cho sự minh bạch, trong sạch của Đảng, Nhà nước trên các cương vị Tổng Thanh tra Ban Thanh tra Trung ương của Chính phủ, Trưởng ban Kiểm tra Trung ương Đảng trong nhiều năm.

Dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, ở bất cứ cương vị nào, đồng chí cũng tuyệt đối trung thành với sự nghiệp của Đảng, hết lòng phụng sự đất nước, chăm lo đến hạnh phúc của Nhân dân, nêu gương sáng về đạo đức cách mạng: cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư và tác phong cần cù, giản dị, khiêm tốn. Đồng chí Nguyễn Lương Bằng thực sự “là biểu tượng của mẫu mực, sự trong sáng của tình đồng chí, tình anh em. Cuộc đời hoạt động của đồng chí là một tấm gương sáng của người cộng sản Việt Nam, vừa giàu tinh thần yêu nước, vừa giàu tinh thần quốc tế vô sản”^[3].

Trọn cuộc đời đồng chí Nguyễn Lương Bằng cống hiến cho sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Ðảng và dân tộc. Tấm gương của đồng chí là giá trị tinh thần mãi mãi tỏa sáng đối với nhiều thế hệ những người cộng sản và thanh niên ta, nhân dân ta. Ðồng chí xứng đáng là một trong những học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Kỉ niệm 120 năm Ngày sinh đồng chí Nguyễn Lương Bằng (02/4/1904 - 02/4/2024) là dịp để chúng ta tôn vinh và tri ân những cống hiến to lớn, quan trọng của đồng chí Nguyễn Lương Bằng đối với sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và dân tộc; đồng thời, góp phần giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, lòng yêu nước, tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, ý chí, khát vọng vươn lên cho các tầng lớp Nhân dân, nhất là đối với thế hệ trẻ Việt Nam.

Tài liệu tham khảo:

1. Nguyễn Lương Bằng - tiểu sử. - H. : Chính trị quốc gia, 2015. - 364tr. ; 21cm

2. Anh cả Nguyễn Lương Bằng. - H. : Chính trị Quốc gia, 2005. - 427tr. ; 22cm

 .                                                                                                            Vũ Thị Hậu sưu tầm và biên soạn